سیستم ترمز یکی از مهم‌ترین بخش‌های ایمنی هر خودرو است. عملکرد درست آن به طور مستقیم با سلامت جان راننده، سرنشینان و حتی دیگر خودروهای جاده ارتباط دارد. در این سیستم، «دیسک ترمز» نقش اصلی را در ایجاد اصطکاک و توقف خودرو بر عهده دارد. به مرور زمان و در اثر استفاده زیاد یا ترمزهای ناگهانی، سطح دیسک دچار تاب‌برداشتگی، خط افتادن یا ساییدگی می‌شود. در چنین شرایطی رانندگان معمولاً با این سؤال مواجه می‌شوند که چه زمانی باید دیسک ترمز تراش داده شود؟
تراش دادن دیسک ترمز یعنی چه؟
تراش دیسک ترمز یعنی صاف و هم‌سطح کردن سطح فلزی دیسک تا اصطکاک لنت‌ها به‌صورت یکنواخت ایجاد شود. این کار معمولاً با دستگاه مخصوصی انجام می‌شود که لایه‌ای نازک از سطح دیسک را برمی‌دارد تا خط و تاب آن از بین برود. در واقع، تراش دادن دیسک نوعی تعمیر محسوب می‌شود که باعث می‌گردد نیازی به تعویض زودهنگام قطعه نباشد.
در بعضی از موارد، رانندگان بعد از تعویض لنت ترمز متوجه لرزش پدال یا صدای سوت ترمز می‌شوند. در چنین شرایطی، احتمالاً دیسک ترمز تاب برداشته و نیاز به تراش دارد.
چه زمانی باید دیسک ترمز تراش داده شود؟
مهم‌ترین علائم و شرایطی که نشان‌دهنده نیاز به تراش دیسک ترمز است عبارتند از:
وجود لرزش در پدال ترمز یا فرمان:
اگر هنگام ترمز گرفتن فرمان خودرو می‌لرزد یا پدال ترمز ضربه‌دار می‌شود، به احتمال زیاد دیسک تاب برداشته است. این یکی از واضح‌ترین نشانه‌ها برای تراش دادن دیسک است.
صدای سوت یا جیغ هنگام ترمز گرفتن:
ایجاد صدای غیرعادی می‌تواند نشانه تماس ناصاف بین لنت و دیسک باشد. در این حالت، تراش دادن سطح دیسک باعث رفع صدا می‌شود.
خط یا شیار روی سطح دیسک:
گاهی به‌دلیل اصطکاک زیاد یا فرسودگی لنت‌ها، خطوط عمیقی روی دیسک ایجاد می‌شود. اگر عمق این خطوط زیاد نباشد، تراش دیسک گزینه‌ای اقتصادی و مطمئن است.
تغییر ضخامت دیسک:
مکانیک‌ها معمولاً ضخامت دیسک را با کولیس مخصوص اندازه می‌گیرند. اگر ضخامت کمتر از حد استاندارد کارخانه باشد، دیگر تراش فایده‌ای ندارد و باید دیسک تعویض شود.
پس از تعویض لنت ترمز:
گاهی بعد از نصب لنت جدید، لنت به‌درستی روی دیسک نمی‌نشیند. در این مواقع، تراش ملایم دیسک باعث تماس کامل لنت با سطح دیسک و عملکرد بهتر سیستم ترمز می‌شود.
آیا همیشه باید دیسک ترمز تراش داده شود؟
خیر. تراش دادن دیسک در هر شرایطی توصیه نمی‌شود. اگر ضخامت دیسک به حد مجاز رسیده یا ترک و خوردگی روی آن وجود دارد، بهتر است دیسک ترمز تعویض گردد. تراش بیش از حد باعث کاهش مقاومت حرارتی و احتمال شکستگی دیسک در ترمزهای شدید می‌شود که بسیار خطرناک است.
به همین دلیل، پیش از تراش، باید حتماً ضخامت دیسک توسط متخصص بررسی شود. در اکثر خودروها، این عدد بین ۲۰ تا ۲۵ میلی‌متر است و نباید از حد مجاز کارخانه پایین‌تر بیاید.
مزایا و معایب تراش دادن دیسک ترمز
عبارتند از:
مزایا:
- حذف لرزش و صدای ترمز
- افزایش عمر دیسک
- صرفه‌جویی در هزینه نسبت به تعویض کامل
- بهبود تماس بین لنت و دیسک
معایب:
- کاهش ضخامت و مقاومت حرارتی
- احتمال تاب‌برداشتگی مجدد
- در صورت تراش اشتباه، کاهش قدرت ترمزگیری
عمر دیسک ترمز چقدر است؟
به‌طور معمول، عمر مفید دیسک ترمز بسته به نوع خودرو و نحوه رانندگی بین ۸۰ تا ۱۲۰ هزار کیلومتر است. رانندگی در مسیرهای کوهستانی، استفاده از ترمز به‌صورت ناگهانی و استفاده از لنت‌های بی‌کیفیت می‌تواند باعث کاهش عمر دیسک شود. همچنین توصیه می‌کنیم هر بار که لنت ترمز تعویض می‌گردد، دیسک نیز بازدید و در صورت نیاز تراش داده شود.
هزینه تراش دیسک چقدر است؟
هزینه تراش دیسک به نوع خودرو، جنس دیسک و محل انجام کار بستگی دارد. معمولاً تراش هر دیسک در تعمیرگاه‌ها قیمتی کمتر از تعویض کامل دارد و به‌صرفه‌تر است. البته باید توجه داشت که تراش دیسک نیاز به دستگاه دقیق دارد و انجام آن با روش‌های سنتی می‌تواند به سیستم ترمز آسیب بزند.
نتیجه‌گیری
به طور خلاصه، تراش دادن دیسک یکی از راهکارهای موثر برای حفظ عملکرد سیستم ترمز و کاهش هزینه‌های نگهداری خودرو است. اما این کار باید تنها زمانی انجام شود که ضخامت دیسک مجاز باشد و تاب یا خط‌های سطحی ایجاد شده باشد. در غیر این صورت، تعویض دیسک بهترین گزینه برای حفظ ایمنی است.
همیشه قبل از انجام تراش، از یک مکانیک باتجربه کمک بگیرید تا سیستم ترمز خودرویتان به‌صورت ایمن و مطمئن کار کند.